Boekverslag 'Erik of het klein insectenboek', door Godfried Bomans

Eric of het klein insectenboek
Godfried Bomans

Samenvatting:
"De negenjarige Erik Pinksterblom ligt in bed en kan niet slapen. Hij heeft het gevoel dat er 'iets groots' gaat gebeuren. Hij besluit om in afwachting van de grote gebeurtenis nog een beetje te leren voor een proefwerk dat hij de volgende dag heeft over het hoofdstuk 'Insecten' uit Solms' Beknopte Natuurlijke Historie.
Boven Eriks bed hangt een schilderij dat hij 'Wollewei' noemt en waarop alle insecten staan afgebeeld. Als hij verzucht dat hij daar zo graag eens zou zijn, gebeurt het wonder: Erik wordt piepklein en is opeens in het schilderij. Daar beleeft hij allerlei avonturen; hij is onder meer te gast bij de wespenfamilie Vliesvleugel, logeert een tijdje in hotel Het Slakkenhuis en hij sluit vriendschap met een vlinder. Ondergronds probeert hij een worm uit de knoop te halen en ontmoet hij een doodgraver die niet kan wachten tot Erik doodgaat en hem in afwachting van het heugelijke feit probeert vet te mesten. In de insectenwereld gonst het inmiddels van de geruchten over Erik, dat rare insect dat maar twee benen heeft en alles lijkt te weten wat voor de dieren zelf een raadsel is. Als Erik een mier ontmoet die hem meeneemt naar de mierenkolonie, wacht hem dan ook een warm onthaal. Erik besluit zijn ware aard te onthullen en de mieren in te schakelen om terug te keren naar de mensenwereld." - Lezen voor de lijst, http://www.lezenvoordelijst.nl/zoek-een-boek/nederlands-15-tm-19-jaar/e/erik-of-het-klein-insectenboek/

Mijn mening over het boek:

Ik ben begonnen in Erik of het klein insectenboek omdat ik deze keer minder tijd had om een boek te lezen, en dit boek vrij dun was. Daardoor had ik me niet goed ingelezen over de inhoud, en liet ik me verrassen door Godfried Bomans. Het verrassen is zeker gelukt: wat een merkwaardig boek. Ondanks de ietwat kinderlijke inhoud, is het boek zeer ouderwets geschreven. Het verhaal was echter wel goed te volgen. Mijn mening over dit boek is daarom ook enigszins verdeeld: het verhaal is grappig, maar naar mijn mening iets te kinderachtig.

Betoog:

Na lang en hard nagedacht te hebben, ben ik tot de conclusie gekomen dat ik Erik of het kein insectenboek niet aan zou raden aan mijn klasgenoten. Het boek gaat over een jongetje dat op een slapeloze nacht in zijn favoriete schilderij wordt gezogen, en daar veel leert over de insecten in het schilderij, maar ook de insecten veel leert over hunzelf, door middel van het kleine insectenboek dat hij bij zich draagt. Het verhaal op zich is leuk en heeft een sprookjesachtige tint door de pratende insecten, maar daardoor is het boek misschien iets te kinderlijk voor VWO-leerlingen van 16 à 17 jaar. Ik vroeg me af of het dan misschien een goed boek zou zijn voor leerlingen van een lager niveau, maar wegens het klassieke taalgebruik van Bomans (“Overal werd zijn woord met eerbied aangehoord, doch Erik bepaalde zich er toe te verklaren, dat het goed ging zoals het ging en dat men maar nijver moest doorwerken.” pagina 167, onderstreepte woorden zijn “klassiek”) viel ook deze optie af. 

Het verhaal, zoals ik net al zei, was echter leuk bedacht. De verhaallijn is duidelijk te volgen, omdat het boek chronologisch geschreven is, en de lezer begint erg met Erik mee te voelen. Zeker op het einde wanneer de kleine jongen toch wel graag weer naar huis wil: "'Ik verlang zo verschrikkelijk naar huis,' snikte Erik, 'ik hoor hier helemaal niet! Ik loop nu al drie weken in mijn pyjama rond en kan de lijst van het schilderij maar niet vinden! Wat zullen ze thuis wel zeggen?'" (pagina 181.) Hieruit wordt duidelijk dat het een echt kinderverhaal is. Toch zit er een verborgen, volwassen boodschap in: aan het einde van het boek (Erik zelf is inmiddels ook volwassen geworden) zegt de schrijver vaarwel met de woorden: “Vaart allen wel, houdt altijd de lijst in het oog, - en bekommert u niet te zeer om honing.” (pagina 193). Met de honing verwijst de schrijver naar een stuk wat eerder in het verhaal plaatsvond, waarin alle insecten zich alleen maar "bekommeren" om de honing. De boodschap hierachter is, voor de mensen, dat ze zich niet te veel met spullen en dingen moeten bezighouden: het is tenslotte maar materieel. "De lijst in het oog houden" betekent, volgens mij, dat je altijd je doel in het oog moet houden, maar ik kan het mis hebben. Ik vond het ook erg lastig om uit een boek als deze (namelijk, een kinderboek met pratende dieren) een diepere boodschap te halen.

Conclusie: ik vind het een mooi verhaal, maar niet geschikt voor zijn doelgroep en daarmee niet aan te raden aan mijn klasgenoten.